Μάρω Βαμβουνάκη Η ποιήτρια της ψυχο-ανάλυσης

Το ένστικτό μου της αγνότητας
είναι τόσο πολύ δυσάρεστα ευερέθιστο,
ώστε μπορώ φυσιολογικά να διακρίνω
και να νοιώσω γειτνίαση ή το εσώτερο βάθος,
τα σωθικά κάθε ψυχής.
                                F. Nietzsche

Η Έρημος

Επιστημοφιλία θα μπορούσαμε να ονομάσουμε τη "νευρωσική"   προσπάθεια του σύγχρονου ανθρώπου να υπερκαλύψει τη γνωσιολογική του ανασφάλεια.
Η εφαρμογή των αρχών και της μεθοδολογίας του θετικισμού και του εμπειρισμού προσδίδει εγκυρότητα στις θεωρητικές διατυπώσεις. Η γνώση που προκύπτει είναι αντικειμενική, ακριβής και ωφέλιμη. Σε σχέση όμως με την εσωτερική   διάσταση του ανθρώπου είναι ανούσια, ρηχή και ατελέσφορη. Οι παρενέργειες αυτής της επιστημολογικής στάσης, γίνονται ιδιαίτερα αισθητές στο χώρο της ψυχολογίας.

Η ανθρώπινη εσωτερικότητα μειώνεται σε φυσικό αντικείμενο και μεταφράζεται σε θεωρητικά σχήματα, αποστειρωμένες έννοιες, μηχανικούς νόμους και άλλες στατιστικές μετρήσεις.
στο βωμό της αντικειμενικής τεκμηρίωσης θυσιάζεται το ίδιο το αντικείμενο της έρευνας, η διάσταση της εσωτερικότητας. Αυτή η επίπεδη ερμηνευτική προσέγγιση αλλοιώνει τον χαρακτήρα και τις δυνατότητες της ανθρώπινης ύπαρξης.

Η θάλασσα

Η τέχνη ελευθερώνει τους ειδικούς απ' τα ασφυκτικά δεσμά του ορθολογισμού. Η αισθητική ενόραση αγνίζει τα γνωσιακά αισθητήρια.
Η λογοτεχνία μπορεί να εκφράσει άμεσα τις μυστικές διεργασίες της ψυχικής ζωής. Πέρα από τις θεωρητικές προϋποθέσεις και τεχνολογικές μεθοδεύσεις,
Η Μάρω αξιοποιεί στο έπακρο τις εκφραστικές δυνατότητες του λόγου για να περιγράψει τα ψυχικά φαινόμενα. Ψυχο-αναλύει λογοτεχνικά. Είναι ψυχολόγος από έμφυτο χάρισμα, από εγγενές τραύμα. Τα ευάλωτα αισθητήριά της ανιχνεύουν φωτογραφικά τα μύχια της εσωτερικότητας. Η θερμοκρασία του ποιητικού λόγου διατηρεί αναλλοίωτη την οσμή των αισθημάτων. Οι εμπειρίες κατανοούνται γευστικά.

Η Μάρω φωταγωγεί το υπόγειο της ανθρώπινης ύπαρξης. Σκιαγραφεί τις παρενέργειες της πνευματικής πενίας. Διαλύει τις επιφάνειες της κοινωνικής συμβατικότητας. Με λαγνεία διαρρηγνύει τα ιμάτια της υποκρισίας. Ακτινογραφεί τα κίνητρα, τους φόβους, τις παρορμήσεις, τα συμπλέγματα που μας προσδιορίζουν. Αποκαλύπτει τα ψυχοδυναμικά υποστρώματα των αυτονόητων συμπεριφορών, τα παρασκήνια των κατεστημένων ισορροπιών. Η διεισδυτική της δύναμη καιροφυλακτεί εκρηκτικά να συντρίψει τους αρμούς των στερεότυπων, να ανοίξει τα όρια της αυτογνωσίας. Περιγράφει αναλυτικά το δυναμικό και παράδοξο βάθος της συνείδησης. Την πολυμορφία, την αμφισημία και την ένταση των βιωμάτων. Είναι η φωνή των σπλάχνων, που μυσταγωγεί στη γνώση, μέσα από τη βίωση του πόνου.

Η Μάρω συγγενεύει ιδιοσυγκρασιακά με το χώρο της ανθρωπιστικής ψυχολογίας. Η λογοτεχνική της ανάλυση των βιωμάτων, μπορεί να αντλήσει επιστημολογική εγκυρότητα από την φαινομενολογία και τον υπαρξισμό. Ο Husserl. o Jaspers, o Heidegger, o Nietzsche, θα απολάμβαναν ηδονικά στα έργα της, ψυχο-αναλυτικές ανακυμάνσεις της φιλοσοφίας τους.

Ευχόμαστε η Μάρω η θάλασσα, να μη χωρέσει ποτέ στα γεωμετρικά αποξηραμένα κανάλια των ψυχολογικών θεωριών. Ώστε να μην απεμπολήσει την αγνότητα, το βάθος και την ελευθερία της.

Δημοσιευμένο στο περιοδικό του Χρήστου Μαχαιρίδη,
Έρεισμα: Περιοδική Έκδοση Λόγου και Τέχνης.
Αφιέρωμα στη Μάρω Βαμβουνάκη. Τεύχος 8, 1997, Χανιά.

Αρχική Σελίδα