Ψυχολογία και Θρησκεία
Ορθόδοξα κείμενα
Θεολογία και Ψυχοθεραπεία Ψυχολογία Θέματα Νέο
 

 

Ψυχολογία και Θεολογία

www.psyche.gr/graceandworksxoria.htm


Ελευθερία και Θεία Χάρη
Ο ρόλος της ανθρώπινης προσπάθειας
στο έργο της Σωτηρίας.

 

Κατάρτισαι τα διαβήματα μου εν ταις τρίβοις σου, ίνα μη σαλευθώσι τα διαβήματα μου. Ψαλμ. 16

"Το θείον γάρ κρατεί τοσούτον οκόσον εθέλει" Ηράκλειτος (απόσπ. 114)

"αμαρτια γαρ υμων ου κυριευσει, ου γαρ εστε υπο νομον αλλ' υπο χαριν" Ρωμ. Στ, 14


«Ο Χριστός μόνο την ταπείνωση θέλει κι όλα τα άλλα θα τα κάνει η Χάρη Του».
Γέροντας Πορφύριος

«Αρετή μεν γαρ πάσα και η εφ’ ημίν του Θεού μίμησις προς την θείαν ένωσιν επιτήδειον ποιείται τον κεκτημένον, η δε χάρις αυτήν τελετουργεί την απόρρητον ένωσιν»
Οσ. Γρηγορίου Παλαμά
έργα, τόμος 2ος. Πατερικαί εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»Θεσσαλονίκη 1982, ΕΠΕ.σελ. 616.

«Όταν η καρδία σας θερμανθή με την θείαν θερμότητα, τότε ουσιαστικώς άρχεται η εσωτερική σας μεταμόρφωσις, η αναγέννησις. Το μικρόν εκείνο πυρ θα κατακαύση τα εντός υμών πάθη ή, με άλλα λόγια, τα πάντα θέλουν πνευματοποιηθή. Μέχρις ότου φανερωθή εκείνο το ευλογημένον πυρ, το φωτίζον κα αγιάζον, η πνευματοποίησις δεν πραγματοποιείται, όσον και αν εντείνετε τας προσπαθείας σας. Ώστε ο σκοπός είναι: η απόκτησις εφεξής του πυρός εκείνου. Ιδού η κατεύθυνσις. Όμως οφείλετε να γνωρίζετε ότι το ευλογημένον αυτό πυρ δεν εμφανίζεται, εφ’ όσον τα πάθη της ψυχής παραμένουν, έστω και αν δεν ενεργούν επί του ανθρώπου. Τα πάθη είναι ό,τι και η υγρασία εις τα καυσόξυλα. Τα υγρά καυσόξυλα δεν καίονται. Χρειάζεται να παραθέσωμεν ξηρά προσανάματα. Τα προσανάματα, καιόμενα, στεγνώνουν την υγρασίαν και, κατά το μέτρον της αποξηράνσεως των υγρών καυσοξύλων, αναφλέγονται τα τελευταία ταύτα ολοσχερώς.
Τα ιδικά μας, λοιπόν, καυσόξυλα είναι όλαι αι ψυχικαί ημών προσπάθειαι και άπασαι αι ασκήσεις του σώματός μας. Όλη η εσωτερική κατάστασις του ανθρώπου, εφ’ όσον ακόμη δεν προσέχει εαυτόν και δεν αγωνίζεται όπως πρέπει, είναι διαποτισμένη υπό υγρασίας, δηλ. υπό των παθών. Εφ’ όσον ακόμη τα πάθη μας δεν έχουν αποβληθή έξω, ταύτα ανθίστανται εις την ανάφλεξιν του πνευματικού πυρός. Τα πάθη εισέρχονται και εις την ψυχήν και εις το σώμα, καταλαμβάνουν και το ίδιον το πνεύμα μας, την συνείδησιν και την ελευθερίαν μας και ούτω κυριαρχούν επί του ανθρώπου ολοκληρωτικώς. Επειδή δε τα πάθη συντάσσονται μετά των δαιμόνων, δια των παθών οι δαίμονες κυριαρχούν εις τον άνθρωπον, ο οποίος αυταπατάται ότι δήθεν είναι κύριος του εαυτού του. Από τα δεσμά αυτά διαφεύγει εν πρώτοις η ψυχή του ανθρώπου δια της Θ. Χάριτος. Η ψυχή μας, πληρουμένη δια της ενεργείας της Θ. Χάριτος υπό φόβο Θεού, διακόπτει πάσαν σχέσιν μετά των παθών και δαιμόνων, και μετανοούσα δια τα παρελθόντα, λαμβάνει σταθεράν απόφασιν όπως εις το εξής ευαρεστήση τω Θεώ μόνω και ζήση του λοιπού δι’ Αυτόν και μόνον δι’ Αυτόν, πορευομένη εν ταις εντολαίς Αυτού»
Επισκ. Θεοφάνους εγκλείστου:
Νοερά άθλησις, έκδ. Β’, υπό Γέρ. Κλήμεντος ’γιον Όρος, 1978,σελ. 97-98.

Ο έρως του Θείου είναι θείον δώρημα, δωρηθέν τη αγνευούση ψυχή υπό της επιφοιτησάσης και αποκαλυφθείσης τη ψυχή θείας χάριτος. Ο θείος έρως ουδενί εγγίγνεται άνευ θείας αποκαλύψεως· διότι η ψυχή η μη δεχθείσα αποκάλυψιν, δεν έσχε την επ' αυτής επίδρασιν της χάριτος και μένει απαθής προς τον θείον έρωτα· αδύνατον δε να γεννηθεί θείος έρως άνευ επενεργούσης θείας δυνάμεως επί της καρδίας. Ο θείος έρως είναι ενέργεια της ενοικούσης εν τη καρδία θείας χάριτος.
Οι ερασταί του Θείου ειλκύσθησαν προς τον θείον έρωτα υπό της επενεργησάσης επί της καθαράς αυτών καρδίας θείας χάριτος, της αποκαλυφθείσης τη ψυχή και ελκυσάσης αυτήν προς τον Θεόν. Ο εραστής του θείου αυτός πρώτος υπό του Θείου ηράσθη, και είτα αυτός ηράσθη του Θείου. Ο εραστής του Θείου πρότερον εγένετο υιός αγάπης και είτα τον ουράνιον ούτος ηγάπησεν Πατέρα.
Αγίου Νεκταρίου: Γνώθι σαυτόν. Κεφάλαιο Γ', Περί αγάπης

"οτι ει τι αγαθον αυτου και ει τι καλον παρ αυτου" Ζαχ. 9,17

"ου του θέλοντος ουδέ του τρέχοντος αλλα του ελεούντος θεού" Ρωμ. 9, 16

Ανάθεσε στον Κύριον την ασθένεια της φύσεώς σου, αναγνωρίζοντας πλήρως την ιδική σου αδυναμία, και τότε θα λάβης το χάρισμα της σωφροσύνης, χωρίς να το καταλάβης. Οσ. Ιωάννου Συναίτου, Κλίμαξ Περί Αγνείας Β' 15ος Λόγος

"Έλα, συ που έγινες ο πόθος της ψυχής μου
και μ' αξίωσες να σε ποθήσω
τον απρόσιτο παντελώς"!
Οσ. Συμεών ο Νέος Θεολόγος

`

"Το παν είναι να αγαπήσει ο άνθρωπος το Χριστό και όλα τα προβλήματα τακτοποιούνται. Και τώρα το ’Αγιο Πνεύμα θέλει να μπει στις ψυχές ΅ας, όπως και τότε, αλλά σέβεται την ελευθερία ΅ας, δε θέλει να την παραβιάσει. Περιμένει να του ανοίξουμε ΅όνοι ΅ας την πόρτα και τότε θα μπει στην ψυχή ΅ας και θα την ΅ετα΅ορφώσει. ’Οταν έρθει και κατοικήσει σ' όλο το χώρο της ψυχής ΅ας ο Χριστός, τότε φεύγουν όλα τα προβλήματα, όλες οι πλάνες, όλες οι στενοχώριες. Τότε φεύγει και η α΅αρτία." Γέροντας Πορφύριος

"μηπω γαρ γεννηθεντων μηδε πραξαντων τι αγαθον η κακόν ίνα η κατ εκλογην προθεσις του θεου προθεσις μενη ουκ εξ εργων αλλ εκ του καλουντος" Ρωμ. 9,11

"οιδαμεν δε οτι τοις αγαπωσιν τον θεον παντα συνεργει εις αγαθον τοις κατα προθεσιν κλητοις ουσιν οτι ους προεγνω και προωρισεν" Ρωμ. 8, 28

"αυτου γαρ εσμεν ποιημα κτισθεντες εν Χριστώ ιησου επι εργοις αγαθοις οις προητοιμασεν ο θεος ινα εν αυτοις περιπατησωμεν" Εφεσ. Β' 10

" Κακός μεν εκών ουδείς, διά πονηράν έξιν τινά του σώματος και απαίδευτον τροφήν ο κακός γίγνεται κακός, παντί δε ταύτα εχθρά και άκοντι προσγίγνεται" Τιμαίος 86, δ.

" Ω Ζεύ, τι δήτα τους ταλαιπώρους βροτούς φρονείν λέγουσι; Σου γαρ εξηρτήμεθα; δρώμεν τα τοιάδε ά άν σύ τυγχάνης θέλων"
Ευριπίδης Ικέτιδες 735-737.

"χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν". Ιωαν, 15,5

Εκείνος ενισχύει και δυναμώνει την προαίρεσή μας, με την έμπνευση που η Χάρη Του γεννά μέσα μας. Αββά Χαιρήμονα. Από το βιβλίο του αββά Κασιανού. Για την προστασία του Θεού. Συνομιλίες με τους πατέρες της ερήμου. Τόμος Α' Κεφ. 7,σελ 444

"ωστε ο νομος παιδαγωγος ημων γεγονεν εις χριστον ινα εκ πιστεως δικαιωθωμεν" (Γαλ. Γ' 24)

"Δεν υπάρχει πράξη που να είναι δική μας, ούτε σκέψη δική μας. Είναι μια άλλη αρχή που σκέπτεται, που θέλει και που ενεργεί μέσα μας". Πλωτίνος, Εννεάδες Γ' 4

Η χάρη του Θεού ακολουθεί πάντα την προαίρεσή μας και με τη χάρη κατορθώνουμε κάθε αγαθό. Εμείς όμως δεν ζητάμε νά κάνουμε αρχή στο αγαθό ούτε δείχνουμε μεγάλη και πρόθυμη προαίρεση, ώστε νά ελκύσουμε τη χάρη του Θεού σε βοήθειά μας. ' Αλλά κι αν ποτέ φανούμε ότι δείχνουμε κάποια προαίρεση, είναι νωθρή, ασήμαντη και ανάξια νά λάβει κάποιο αγαθό από το Θεό. Δεν ξέρουμε ότι ολόκληρος ο πνευματικός αγώνας μας είναι σαν τη σπορά και την καρποφορία; Ό γεωργός δηλαδή σπέρνει το χωράφι του, ύστερα όμως περιμένει το έλεος του Θεού. και ο Θεός, στη συνέχεια, στέλνει τη δωρεά Του, προξενώντας βροχές στον κατάλληλο καιρό και ευνοϊκούς ανέμους, κάνοντας νά φυτρώσουν και ν' αυξηθούν και νά τελειοποιηθούν τα σπέρματα πού έριξε ο γεωργός Στη γη, και βοηθώντας τον έτσι νά κερδίσει πολλά από τα λίγα. Έτσι κι Εμείς, αν σπείρουμε στα καλά έργα πλούσια και μεγαλόψυχη προαίρεση, τότε και ή χάρη, πού θα βρούμε από το Θεό, θα είναι ανάλογη. (υπογρ. δική μας) Μ' αυτή θα μπορέσουμε Στη συνέχεια, χωρίς πίεση και κόπο, νά κατορθώσουμε όλα τα αγαθά.
Αββά Ζωσιμά, Μικρός Ευεργετινός, εκδ.Ι.Μ.Παρακλήτου

Η πρώτη κίνηση καλής θέλησης μας έρχεται σαν έμπνεύση από τον Θεό, είτε κατευθείαν από τον Ίδιο, είτε με κάποια ανθρώπινη παρότρυνση, είτε ακόμα από την πίεση των γεγονότων. Κι έτσι οδηγούμαστε στο μονοπάτι της σωτηρίας. Η τελείωση επίσης των αρετών είναι δικό του δώρο. Δικό μας έργο είναι το πως θα ανταποκριθούμε στη δωρεά της Χάρης Του. αββά Παφνούτιου. Για τις τρεις Αποταγές. από το βιβλίο του αββά Κασιανού Συνομιλίες με τους πατέρες της ερήμου. Τόμος Α' Κεφ. 19,σελ 116

"και δωσω αυτοις καρδιαν ετεραν και πνευμα καινον δωσω εν αυτοις και εκσπασω την καρδιαν την λιθινην εκ της σαρκος αυτων και δωσω αυτοις καρδιαν σαρκινην οπως εν τοις προσταγμασιν μου πορευωνται και τα δικαιωματα μου φυλασσωνται και ποιωσιν αυτα" Ιεζεκ. 11, 19-20.

"Εάν μη Κύριος φυλάξη πόλιν, εις μάτην ηγρύπνησεν ο φυλάσσων". Ψαλμ. 126, 1

"Εκολλήθη τω εδάφει η ψυχή μου, ζήσον με κατά τον λόγον σου. Τας οδούς μου εξήγγειλα, και επήκουσας μου, δίδαξον με τα δικαιώματα σου. Οδόν δικαιωμάτων σου συνέτισον με, και αδολεσχήσω εν τοις θαυμασίοις σου. Ενύσταξεν η ψυχή μου από ακηδίας, βεβαίωσον με εν τοις λόγοις σου. Οδόν αδικίας απόστησον απ' εμού και τω νόμω σου ελέησον με". ψαλμ. 118